Năng lực hành vi dân sự của cá nhân là khả năng của cá nhân bằng hành vi của mình xác lập, thực hiện quyền, nghĩa vụ dân sự. Pháp luật quy định năng lực pháp luật của mọi cá nhân là như nhau, tuy nhiên trong một số trường hợp thì năng lực hành vi dân sự mỗi cá nhân không giống nhau. Mỗi cá nhân có nhận thức khác nhau về hành vi và hậu quả của hành vi mà họ thực hiện. Việc nhận thức và làm chủ hành vi của cá nhân phụ thuộc vào ý chí, lý trí của cá nhân đó đồng thời phụ thuộc vào khả năng nhận thức và điều khiển được hành vi của chính họ.
Pháp luật phân biệt năng lực hành vi dân sự của cá nhân theo mức độ khác nhau. Khó có tiêu chí để xác định khả năng nhận thức và điều khiển hành vi của cá nhân. Do đó, độ tuổi được xem là tiêu chí chung nhất để phân biệt mức độ năng lực hành vi dân sự của cá nhân. Dưới đây là 5 mức độ của năng lực hành vi dân sự theo quy định pháp luật, gồm:
- Người thành niên: là người từ đủ mười tám tuổi trở lên.
- Người chưa thành niên: là người chưa đủ mười tám tuổi.
- Mất năng lực hành vi dân sự
- Người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi
- Hạn chế năng lực hành vi dân sự
Bộ luật dân sự 2015 đã đưa ra các quy định chi tiết nhằm bảo vệ quyền và lợi ích của cá nhân trong một số trường hợp đặc biệt không có đầy đủ năng lực hành vi dân sự, quy định tại các điều 22, 23 và 24. Mặc dù có sự khác biệt nhưng những điều luật này vẫn có những điểm tương đồng, dẫn đến việc nhầm lẫn khi xác định năng lực hành vi dân sự của cá nhân. Để hạn chế rủi ro khi áp dụng vào thực tiễn, cần nắm rõ đặc điểm của từng điều luật và sự khác nhau giữa các điều luật đó.
I. Điểm giống nhau
- Đối tượng áp dụng: Đều áp dụng cho các cá nhân có vấn đề về khả năng nhận thức hoặc kiểm soát hành vi.
- Thẩm quyền: Tòa án là cơ quan duy nhất có thẩm quyền ra quyết định tuyên bố hoặc hủy bỏ.
- Mục đích: Đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của người bị tuyên bố mất năng lực, khó khăn trong nhận thức hoặc hạn chế năng lực.
- Căn cứ: Tất cả các trường hợp đều yêu cầu phải có kết luận giám định pháp y về tâm thần.
- Hủy bỏ quyết định: Khi tình trạng sức khỏe hoặc hành vi thay đổi, Tòa án có thể ra quyết định hủy bỏ.
II. Điểm khác nhau
| Điều 22. Mất năng lực hành vi | Điều 23. Khó khăn trong nhận thức, hành vi | Điều 24. Hạn chế năng lực | |
| Nguyên nhân | Bệnh tâm thần hoặc bệnh khác | Tình trạng thể chất hoặc tinh thần | Nghiện ma túy, nghiện các chất kích thích khác |
| Mức độ ảnh hưởng | Không thể nhận thức, làm chủ hành vi | Không đủ khả năng nhận thức, làm chủ hành vi nhưng chưa đến mức mất năng lực hành vi dân sự | Ảnh hưởng đến việc quản lý tài sản |
| Hệ quả pháp lý | Mọi giao dịch dân sự phải do người đại diện theo pháp luật thực hiện | Người giám hộ hỗ trợ trong giao dịch dân sự | Giao dịch về tài sản phải có sự đồng ý của người đại diện theo pháp luật |
| Người giám hộ/đại diện | Người đại diện theo pháp luật | Người giám hộ được Tòa án chỉ định | Người đại diện theo pháp luật |
| Mức độ bảo hộ | Toàn diện | Một phần (hỗ trợ) | Một phần (chủ yếu về tài sản) |
Việc hiểu rõ và phân biệt các quy định này là hết sức cần thiết để áp dụng đúng và hiệu quả trong thực tiễn pháp lý, đảm bảo công bằng và bảo vệ lợi ích cho cả cá nhân lẫn cộng đồng.
| Trên đây là bài viết của Công ty Luật TNHH Danh Tiếng. Mọi thắc mắc cần được tư vấn của quý khách hàng xin vui lòng liên hệ qua số điện thoại, email hoặc liên hệ trực tiếp tại Công ty để được hỗ trợ.
CÔNG TY LUẬT TNHH DANH TIẾNG Địa chỉ: Tầng 3, số 372 Lê Văn Sỹ, Phường 2, Quận Tân Bình, Thành phố Hồ Chí Minh. Hotline: 0838.612.333 – 0973.231.333 Email: luatdanhtieng@gmail.com |