Theo Sở TN&MT TP. HCM, hiện nay sở nhận được nhiều thông tin phản ánh một số chi nhánh VPĐKĐĐ kiểm tra hiện trạng khi giải quyết thủ tục đăng ký biến động đối với nhà ở, công trình xây dựng gắn liền với đất đã được chứng nhận quyền sở hữu trên giấy chứng nhận. Vậy việc kiểm tra hiện trạng nhà, công trình xây dựng khi đăng ký biến động có đúng quy định pháp luật hiện hành không?
Trả lời về vấn đề này, vào ngày 7/11/2024 ông Nguyễn Toàn Thắng – Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường TP.HCM, cho biết đã ký văn bản số 11663 gửi đến Văn phòng Đăng ký đất đai TP.HCM, các chi nhánh văn phòng đăng ký đất đai chấn chỉnh việc kiểm tra hiện trạng nhà ở, công trình xây dựng khi giải quyết thủ tục đăng ký biến động về đất đai. Theo đánh giá của sở, việc Văn phòng đăng ký đất đai kiểm tra hiện trạng khi giải quyết thủ tục đăng ký biến động đối với nhà ở, công trình xây dựng gắn liền với đất đã được chứng nhận quyền sở hữu trên giấy chứng nhận là thêm thủ tục, không đúng chủ trương cải cách hành chính và không đúng quy định, gây phiền hà cho tổ chức, cá nhân.
Dẫn chứng việc kiểm tra hiện trạng nhà, công trình xây dựng của một số VPĐKĐĐ là sai quy định, Sở TN&MT đã đưa ra nhiều căn cứ pháp lý.
- Khoản 5 Điều 224 Luật Đất đai năm 2024 quy định: “Cơ quan giải quyết thủ tục hành chính về đất đai chịu trách nhiệm thực hiện đúng thẩm quyền và thời gian theo quy định của pháp luật, không chịu trách nhiệm về những nội dung trong các văn bản, giấy tờ có trong hồ sơ đã được cơ quan, người có thẩm quyền khác chấp thuận, thẩm định, phê duyệt hoặc giải quyết trước đó”.
- Khoản 8 Điều 18 Nghị định số 101/2024 của Chính phủ quy định: “Đối với tài sản là nhà ở, công trình xây dựng gắn liền với đất đã được chứng nhận quyền sở hữu trên giấy chứng nhận đã cấp thì khi giải quyết thủ tục đăng ký biến động, VPĐKĐĐ, chi nhánh VPĐKĐĐ thực hiện việc đăng ký trên cơ sở thông tin về tài sản trên giấy chứng nhận đã cấp, trừ trường hợp chủ sở hữu tài sản có yêu cầu đăng ký thay đổi tài sản; chủ sở hữu tài sản chịu trách nhiệm trước pháp luật trong việc thực hiện giao dịch nếu tài sản đã có thay đổi so với giấy chứng nhận đã cấp.”
- Khoản 2 Điều 19 Nghị định số 101 của Chính phủ quy định: “Cơ quan tiếp nhận hồ sơ, cơ quan giải quyết thủ tục không tiếp nhận hồ sơ hoặc dừng giải quyết thủ tục đăng ký đất đai, tài sản gắn liền với đất và trả hồ sơ cho người yêu cầu đăng ký, trừ trường hợp đăng ký đất đai lần đầu mà không cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất, trong các trường hợp sau:
+ Nhận được văn bản của UBND cấp xã, hoặc UBND cấp huyện, hoặc UBND cấp tỉnh, hoặc Bộ trưởng Bộ TN&MT về việc đã thụ lý đơn yêu cầu hòa giải tranh chấp đất đai hoặc đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp đất đai, tài sản gắn liền với đất;
+ Nhận được văn bản yêu cầu dừng thực hiện thủ tục hành chính về đất đai để áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời của cơ quan có thẩm quyền. - Điều 37 Nghị định số 101 không quy định việc chi nhánh VPĐKĐĐ thực hiện kiểm tra hiện trạng khi giải quyết thủ tục đăng ký biến động,
Ngoài ra, theo Quyết định số 17/2024 của UBND TP xác định trách nhiệm quản lý trật tự xây dựng thuộc thẩm quyền của Sở Xây dựng, UBND cấp huyện, UBND cấp xã. Trách nhiệm kiểm tra, phát hiện những vi phạm trật tự xây dựng thuộc cán bộ, công chức, thanh tra viên được giao nhiệm vụ quản lý trật tự xây dựng.
Từ các quy định trên, đối với tài sản là nhà ở, công trình xây dựng gắn liền với đất đã được chứng nhận quyền sở hữu trên giấy chứng nhận đã cấp, VPĐKĐĐ và chi nhánh VPĐKĐĐ giải quyết hồ sơ đăng ký biến động trên cơ sở thông tin về tài sản trên giấy chứng nhận đã cấp (trừ trường hợp chủ sở hữu tài sản có yêu cầu đăng ký thay đổi tài sản).
Việc kiểm tra xác minh hiện trạng nhà ở, công trình xây dựng sai phép, không phép không được quy định trong trình tự, thủ tục đăng ký biến động và cũng không thuộc chức năng, nhiệm vụ của VPĐKĐĐ.
Việc không tiếp nhận hồ sơ hoặc dừng giải quyết thủ tục đăng ký đất đai, tài sản gắn liền với đất và trả hồ sơ cho người yêu cầu đăng ký nếu có vi phạm xây dựng sẽ thực hiện khi có yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền và phải đảm bảo theo quy định.
Từ đó, Sở TN&MT TP. HCM kết luận đề nghị: “VPĐKĐĐ TP và chi nhánh VPĐKĐĐ các quận, huyện và TP Thủ Đức thực hiện theo đúng quy định khi giải quyết hồ sơ đăng ký biến động đối với nhà ở, công trình xây dựng gắn liền với đất đã được chứng nhận quyền sở hữu trên giấy chứng nhận”.
Xem thêm tại Công văn 11663/STNMT-VPĐK ban hành ngày 06/11/2024.